Ano nga ba ang kahulugan ng salitang "tunód"?



ANO NGA BA ANG KAHULUGAN NG "TUNÓD"?
Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Naguluhan ako nang makita ko sa UP Diksyunaryong Filipino at sa English-Tagalog Dictionary ni L. English ang kahulugan ng salitang "tunód" na kaiba sa orihinal na pagbanggit dito sa isang katutubong tula o salawikaing malaon nang nalathala.

Sa sanaysay na "Mga Diwa ng Salawikain" ni Virgilio S. Almario, na nalathala sa aklat na "Bakit Kailangan Natin si Pedro Bucaneg?" ay nalathala sa pahina 125 ang sumusunod na saknong:

Pag di ka naglingón-likód
Dito sa bayang marupok,
Parang palasô at tunód
Sa lupa ka mahuhulog.

Ang saknong na ito ang Salawikain 105 sa saliksik ni Almario sa aklat ng isang Jose Batungbacal, ang 101 Selected Tagalog Proverbs and Maxims (1937):

Dahil hindi ko maunawaan ang salitang "tunód" ay tiningnan ko agad iyon sa dalawang diksyunaryo. Ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1289, ang kahulugan ng "tunód" ay: matulis at pahabang sandatang ginagamit na pambala sa busog Cf PALASÔ: ARROW, PLETSA

at sa English-Tagalog Dictionary, pahina 55, na ang Tunód ay Palasô rin, na siyang salin ng arrow.

Kung sa dalawang diksyunaryo, ang "tunód" ay palasô rin pala, bakit sa ikatlong taludtod ng Salawikain 105 ni Batungbacal ay magkasama ang palasô at tunód na animo'y magkaiba ng kahulugan?

Marahil, oo, marahil, magkaiba ang palasô at tunód sa pagtingin ni Batungbacal, dahil marahil sa kaibahan ng yari nito. Marahil ang palasô ay yari sa bakal at ang tunód ay yari sa kawayan. Na kapwa maaaring ipambala sa busog. Kumbaga, ang busog at palasô ang siyang tinatawag nating pana. Maaari din namang ang palasong bakal ay yaong gamit ng dayuhan, habang tinatawag namang tunód yaong gamit ng mga katutubo. Subalit iyon ay sapantaha ko lamang.

Maaaring sa iba, balewala ang usaping ito. Subalit sa aming mga makata o nagsusulat ng tula, magagamit namin ang tunód sa anumang tulang maaari naming magamit sa hinaharap. Lalo na kung naghahanap kami ng katugma sa aming tulang may sukat at tugma. Tingnan ang kinatha kong tanaga:

animo'y mga tuod
ang tanod na nagbuklod
nang sila'y mapaluhod
nailagan ang tunód

Kaya ang tunay na kahulugan ng salitang ito, at marahil ang pagsasalarawan mismo sa tunód, ay magandang masaliksik at malaman.

Mga Komento

Mag-post ng isang Komento

Mga sikat na post sa blog na ito

Ang tula sa rali

Imahe
ANG TULA SA RALI minsan, may kredibilidad din ang nilikhang tula pag kasama sa pakikibaka ng manggagawa pag nakikipamuhay sa magsasaka't dalita at sa Mendiola'y binibigkas ang tulang kinatha madalas, may handa na akong tulang bibigkasin isang araw bago ang rali, paksa'y aalamin anong linya't tindig sa isyu, iyon ang sulatin bagamat bawat tula ko'y may tugma't sukat pa rin di ko pupurihin sa tula ang kapitalista kundi ilantad ang kanilang pagsasamantala di ko pupurihin ang tula sa kapitalista kundi ilahad ang nasang panlipunang hustisya iyan ang papel kong mahalagang ginagampanan nasa rali man, nasa komunidad o saanman ako'y makatang adhika'y makataong lipunan at pagtula ko sa rali'y pagsisilbi sa bayan - gregoriovbituinjr.
Magbasa nang higit pa

KaBaSib (KAmatis, BAwang at SIBuyas)

Imahe
litrato mula sa google KABASIB (KAMATIS, BAWAT AT SIBUYAS) kamatis, bawang at sibuyas kinakaing hilaw at hubad ito ang aking pampalakas sa kilo-kilometrong lakad bawang ay ngunguyaing hilaw habang naglalakad sa lansangan pagkat ito'y bitamina raw upang tumibay ang kalamnan masarap naman ang kamatis habang tumatakbo ang isip panlaban sa problema't hapis habang pag-asa'y halukipkip sa sibuyas tiyak luluha ngunit nalilinis ang mata di mo ramdam ang pagkapata kundi katawan mo'y gagana paghaluin mo yaong tatlo nang may maalab na pagsuyo tiyak lalakas ka’t lilisto kaya di ka na madudungo - gregbituinjr.
Magbasa nang higit pa

Salitang ugat at panlapi

Imahe
SALITANG UGAT AT PANLAPI tula ni Gregorio V. Bituin Jr. huwad nga ba ang huwaran at ulid ang uliran? ano nga bang salitang ugat ng mga pangngalan? bulo ba sa kabuluhan, tarong sa katarungan? tuto sa katuturan, bihasa sa kabihasnan? ang salitang ugat ay salitang buo ang kilos tulad ng gayat, ihaw, luto, inin, kain, ubos ang wikang Filipino kung aaralin nang lubos ito'y madaling unawain, maganda't maayos ang salita'y binubuo ng ugat at panlapi kinakabit sa unahan ng salita'y unlapi at pag kinabit sa gitna ng salita'y gitlapi at pag nasa dulo naman ng salita'y hulapi iyo bang napupuna sa mga usapan natin nagbago ang kahulugan pag panlapi'y gamitin sa salitang ugat, kaya ito'y iyong alamin magkaiba ang kakain, kumain at kainin salitang ugat at panlapi'y dapat maunawa pagkat ganito ang kayarian ng ating wika halina't wikang Filipino'y gamitin sa tula sa pangungusap at pagkatha ng mga talata 01/15/2020
Magbasa nang higit pa